Katastrofalan potres u Turskoj – „Propisi kaskaju za zemljotresima“
“Sa svakim zemljotresom smo sve pametniji ali i sve nesigurniji jer saznajemo da propisi nisu odgovarajući.” – kaže za naš portal dr Željko Žugić, magistar inženjerske seizmologije.
Snažan zemljotres jačine 7,8 stepeni Rihterove skale pogodio je centralnu Tursku i severozapad Sirije ovog ponedeljka, 6. februara, a drugi zemljotres jačine 7,4 stepena Rihtera prijavljen je nekoliko sati kasnije u istom regionu.
Prema poslednjim podacima, poginulo je više od 5.000 ljudi, a iz Svetske zdravstvene organizacije saopštili su da bi broj žrtava mogao da bude i osam puta veći od do sada saopštenih podataka.
Među najteže pogođenim područjima je Gazijantep, grad sa preko dva miliona stanovnika koji se nalazi 240 kilometara od granice sa Sirijom i 80 km od epicentra zemljotresa u Kahramanmarašu. Potresi su se osetili čak i u Libanu, Grčkoj, Izraelu i na ostrvu Kipar.
Vlasti i dalje procenjuju broj žrtava, jer su lokalni i međunarodni spasilački timovi raspoređeni u potrazi za preživelima. Prve procene govore da se više od 1.700 zgrada, kako starih tako i novih, srušilo ili da je kritično oštećeno, što je potvrdio potpredsednik Turske Fuat Oktaj.
Pročitajte još na Gradnja.rs:
- Veštačka inteligencija predviđa moguće posledice zemljotresa
- Zemljotres u Zagrebu: Pogledajte fotografije s lica mesta
2,200 years old Gazintap Castle destroyed by the earthquake in Turkey.
Before vs Now. pic.twitter.com/vAtIWhmlsA
— Xavi Ruiz (@xruiztru) February 6, 2023
Padale zgrade, zamkovi, tržni centri
Jedna od uništenih zgrada bio je i zamak Gazijantep, istorijska znamenitost stara preko 2.000 godina i svetska baština Uneska. Zamak je sagrađen na temeljima prethodne osmatračnice u drugom i trećem veku nove ere u rimskom periodu, a prešao je u ruke Vizantije nakon raspada Rimskog carstva.
CNN prenosi razmere štete: uništeno je nekoliko bastiona u istočnom, južnom i jugoistočnom delu građevine, a srušio se i potporni zid pored zamka. Iako su ovo samo prvi izveštaji, u nekim bastionima uočene su velike pukotine, što pokazuje da su preostale strukture podložne daljim oštećenjima.
Lokalni mediji su takođe izvestili da je džamija Širvani iz 17. veka teško oštećena, pošto su se njena kupola i istočni zid urušili. Kako prenosi BBC, srušen je i tržni centar u gradu Dijarbakiru.
The moment of the collapse of a building in Diyarbakir's Kayapınar district and the panic that occurred after it was reflected on the camera.#earthquake #diyarbakır #Turkey #deprem #İstanbul #HelpTurkey #Turkiye #Gaziantep #Syria #TurkeyEarthquake pic.twitter.com/IYbn2r6eDa
— uzii (@uziihashmi_) February 6, 2023
Nekoliko zemalja, uključujući i Srbiju, počelo je da šalje stručnjake za potragu i spasavanje i opremu u Tursku.
Deset gradova je teško pogođeno početnim zemljotresom, uključujući Hataj, Osmanije, Adijaman, Malatiju, Sanliurfu, Adanu, Dijarbakir i Kilis.
Evropska unija i Sjedinjene Države obećale su da će pomoći, pošto je nekoliko zemalja, uključujući i Srbiju, počelo da šalje stručnjake za potragu i spasavanje i opremu u Tursku.
Kako se situacija nastavlja, arhitekte, dizajneri i građevinski stručnjaci biće potrebni da donesu brza i pouzdana rešenja za hitno stanovanje i medicinske ustanove za pogođene zajednice.
aerial images from #Turkey post the massive #Earthquake today
Just heartbreaking pic.twitter.com/WQBbwnLBF8
— Abier (@abierkhatib) February 6, 2023
Sa svakim zemljotresom smo sve pametniji ali i sve nesigurniji
Kako navodi naš saradnik dr Željko Žugić, građevinski inženjer, magistar inženjerske seizmologije i doktor tehničkih nauka, glavno „iznenađenje“ u ovom slučaju je generalna podcenjenost inteziteta seizmičkog hazarda u seizmički aktivnim područjima, što dokazuje zemljotres u Turskoj i Siriji, kao i skoriji potresi u Hrvatskoj i Albaniji.
„Nove zgrade padaju jer projektanti imaju obavezni minimum koji moraju prema propisima da ispune“ – kaže Žugić.
“Sa svakim zemljotresom smo sve pametniji ali i sve nesigurniji jer saznajemo da propisi nisu odgovarajući. Propisi jednostavno kaskaju za zemljotresima.”
Dobar primer je Hrvatska koja je nakon zemljotresa u Petrinji menja svoje propise.
Ni od seizmologa ne treba očekivati previše
“Karte seizmičkog hazarda su polazna osnova da li je neko područje podložno seizmičkim uticajima i u kom intezitetu. Sam proces kreiranja ovih mapa u mnogome zavisi od kvaliteta razpoloživih ulaznih podataka. Na područjima gde nemamo merenja (zapise prethodnih zemljotresa, kao ni podatke o geologiji) prinuđeni smo da kombinujemo inženjerski izmerene veličine sa istorijskim podacima (npr. u crkvenim knjigama postoji zapis da je zvonik crkve bio oštećen u zemljotresu početkom 19. veka), što sam rezultat naše analize može učiniti prilično nepouzdanim. Često smo svedoci da se meterolozi i hidrolozi prevare u svojim prognozama iako za svoje predikcije imaju mnogo bolje i merljivije ulazne podatke, prema tome ni od seizmologa ne treba očekivati previše.” – napisao je ranije za naš portal Žugić.
Mala verovatnoća da se sličan scenario desi i kod nas
U našoj zemlji je, kako dodaje, sličan problem – podcenjenost inteziteta seizmičkog hazarda u određenim regionima kao i neuzimanje u obzir lokalnih uslova tla, ali, na sreću, Srbija je zemlja male do srednje seizmičnosti.
„Postoji veoma mala verovatnoća pojave zemljotresa ovakve jačine, ali sigurno da bi on izazvao devastaciju velikog broja novih zgrada u Srbji, ali i same infrastrukture, kao što su mostovi, putevi, železnica…“ – zaključio je na kraju Željko Žugić.
