Vidikovac sa serpentinama u Šibeniku za pogled od 360 stepeni

Jedan od najstarijih načina savladavanja prirodnih uzvišenja i „osvajanja“ njihovih vrhova jesu serpentine. Upravo zato su one odabrane za rešavanje ovog projektnog zadatka.

Prvonagrađeno rešenje izabrano je u sklopu projekta koje je Grad Šibenik sproveo u saradnji sa Arhitektonskim fakultetom u Zagrebu i Javnom ustanovom „Priroda“ Šibensko-kninske županije. Cilj projekta je valorizacija i uređenja prostora Smričnjak kao mesta od velikog kulturnog i istorijskog značaja. U formi malog pozivnog konkursa, idejna rešenja zatražena su od tri autorska tima: NFO, Arhitektonskog biroa Turato i tima MVA / Mikelić Vreš arhitekti.

Centralno pitanje konkursa bilo je kako pomiriti progresivna arhitektonska stremljenja sa istorijskim i ratnim narativom koje Smričnjak nosi sa sobom i zahtevom za stvaranje savremenog, eye-catching odmorišta i vidikovca? Arhitekte iz Studija NFO dali su najatraktivnije i najcelovitije rešenje.

Uzvišenje nad gradom

Uzbudljiva šibenska topografija i istorijske okolnosti odredili su razvoj grada i njegove morfološke strukture. Grad se sastoji od niza uzvišenja sa vojnim utvrđenjima i naseljem koji se spontano razvija u njihovom podnožju. Tvrđave koje dominiraju, iako robusne i moćne, izgledaju sasvim prirodno i sastavi su deo identiteta grada.

Okružene zelenilom, tik iznad grada i sa najboljim pogledima na arhipelag, tvrđave i danas doprinose atraktivnosti, kvalitetu i raznolikosti života u Šibeniku. Čvrsti spoljašnji okvir zidina zatvara njihovu tajnovitu unutrašnjost, koja u kontekstu razvoja savremenog turizma i društva postaju okidač novih mogućnosti.

Brdo Smričnjak najistaknutija je od gradskih uzvišenja. Osim što se s vrha pruža nesmetani pogled u svim pravcima, Smričnjak je sastavni deo gradske panorame u kojoj svojom neobično piramidalnim obrisom gradi kulisu zapadnog dela Šibenika.

Kao ključno sredstvo u pomirivanju suprotstavljenih sila i zahteva zadatka odabran je koncept serpentina.

Vidikovac je zamišljen kao nova fokalna tačka – mesto susreta čoveka i predela. Istorijski, brdo Smričnjak i bunkeri kao svedoci ratnih zbivanja na ovim prostorima već postoje u kolektivnom sećanju lokalnog stanovništva. Ono što je bilo potrebno jeste da im se osmisli savremeni arhitektonski okvir, a njihova atraktivnost podigne na viši nivo.

Spektakularni pogled koji se pruža sa vrha Smričnjaka i karakteristična kontura uzvišenja u gradskoj silueti polazne su tačke promišljanja prilikom oblikovanja vidikovca. Pogled od 360 stepena trebalo je uvažiti i naglasiti sve njegove pravce. Osim toga, jako je bilo važno što manje prostorno i građevinski narušiti karakter zatečenog terena i njegovu autentičnost.

Kao ključno sredstvo u pomirivanju suprotstavljenih sila i zahteva zadatka odabran je koncept serpentina – jednog od najstarijih načina savladavanja prirodnih uzvišenja i „osvajanja“ njihovih vrhova. Osim što povezuje tačke različite nadmorske visine, serpentine nude i odmorište, tačku na kojoj je moguće stati i sagledati put koji je iza, kao i onaj koji tek predstoji.

Izložbe u bunkerima

Vidikovac ima potencijal da postane scenografija za različite događanje. Na taj način, različiti oblici korišćenja mogu biti vezani za dolazak na samo mesto vidikovca, ali i pružanja mogućnosti dinamične slike iz samog centra grada.

Bunkere na Smričnjaku potrebno je reafirmisati kao autentično graditeljsko nasleđe – ostatke ratne arhitekture i burne istorije. Njihova razmera i mogućnost ulaska malog broja ljudi „postavku“ bunkera svodi na brzo, ali intenzivno korisničko iskustvo.

Bunker_1 (manji) postaje prostor za pomirivanje umetničke intervencije koje bi promovisale mlade šibenske umetnike. Kroz ovakav model aktivacije Smričnjak počinje aktivni suživot sa lokalnom zajednicom kroz redovne izmene postavki različitih umetničkih praksi. U Bunkeru_2 fotografije iz Rujanske bitke vraćaju posetioce u stvarnost prvobitne namene ratnog bunkera. Ljudske figure, približnog merila čoveka uvlače korisnike u ambijent bunkera kao da je on u svojoj izvornoj funkciji – ratovanje.

Bunker #1

Bunker #2

Beton, čelik i paljeno drvo

Kao najrobusniji i najjednostavniji materijal za pomirenje relativno teških atmosferskih uticaja, velikih temperaturnih razlika, pretpostavljenog vremena korišćenja nameće se armirani beton. Takvo rešenje je, zbog dostupnosti materijala i radne snage kao i jednostavnog održavanja, vrlo racionalno. Moguća kombinacija sa drugim konstruktivnim elementima poput čelika za konzole je moguća. Kroz daljnju razradu, analizu cena i mogućnosti izvođenja na nepristupačnom terenu tek treba utvrditi najoptimalnije rešenje.

Sam armirani beton, u svoj svojoj kontrolisanoj grubosti najbolje korespondira sa kršovitim predelom, a masivnost betona odgovara težini prirodne stene, te se uklapa, a opet svojim ravnim i čvrstim linijama naglašava događaj, novi moment u prostoru.

Unutrašnjost ograde šetališta je kontrastna, tamna i označava zaštićeni prostor. Zamišljena je kao obloga od paljenih drvenih dasaka. Budući da se nalazi na brdu Smričnjak, korišteno je drvo smreke, koje bi paljenjem dobilo potrebnu otpornost na nepovoljne vremenske prilike.

Parterno uređenje

Prirodni teren na koji naležu trouglasti elementi ostaje u najvećoj meri netaknut. Prolazi i mesta zaustavljanja su diskretno uklopljeni u topografiju predela. Tek nekoliko novih stabala drveća čini zonu odmora i zaustavljanja posetilaca.

Leti i zimi se očekuje se različit intenzitet korišćenja vidikovca. Zimi se vozilom može prići na mali parking na severo-istoku Smirčnjaka, koji dovodi korisnike u neposrednu blizinu vrha i vidikovca. Za vreme letnje sezone i većeg broja posetilaca, koristi se parkiralište sa sanitarnim čvorom i punktom za osveženje na jugo-istočnoj strani. Velki parking u podnožju brda sadrži 55 parking mesta, kao i mesta za zadržavanje autobusa. Mali parking na sadrži 10 parking mesta i on je namenjen korišćenju van sezone i kao privremeno zaustavljanje.

Fazna gradnja

Kako se vidikovac sastoji od tri glavna konstruktivna elementa, izgradnji je moguće pristupiti fazno. Svaki element vidikovca može funkcionisati zasebno, ali i kao celina.

Faktografija:

• Autori: NFO
• Autorski tim: Juraj Kunst Ožanić, Kata Marunica, Kristian Primorac, Nenad Ravnić, Filip Vidović
• Saradnici: Mirta Mesić i Roko Šarić
• Naručilac: Grad Šibenik
• Godina:  2021.

Grafički prilozi:

Bunker #2

Bunker #1

Renderi:

Kao ključno sredstvo u pomirivanju suprostavljenih sila odabran je koncept serpentina

Betonska konzola omogućiće sjajan pogled u 360 stepeni; Foto: NFO

Kada ste već ovde…

• Zašto Hrvatska ima bolju arhitekturu od Srbije