Urbanista koji je trasirao Knez Mihailovu
Naučnik, profesor, rektor, muzičar i fotograf Emilijan Josimović prvi je srpski urbanista.
“Teži uvek neumorno proširenju svojih znanja i time ćeš, pored sopstvenog zadovoljstva i velikog duševnog uživanja, steći još i uzvišeno osećanje – da si postao koristan.”, misao je Emilijana Josimovića koju je za života uspešno sledio, a koji će ostati upamćen i po izradi prvog urbanističkog plana Beograda 1867. godine.
Emilijan Josimović rođen je 1823. godine u mestu Stara Moldava u Rumuniji, a umro u Soko Banji 1897. godine. Studirao je filozofiju i tehniku u Beču do svoje 22. godine. U to vreme školovanje je bilo znatno kraće. Osnovne škole i fakulteti trajali su po tri, a srednje škole šest godina. Ceo svoj radni vek proveo je u prosveti, kao profesor matematike, mehanike i geodezije. Bio je profesor Liceja, Artiljerijske i Velike škole u kojoj je bio imenovan i za rektora.
Mnoge važne ličnosti nisu htele da sarađuju jer su u njegovom poduhvatu videle ugrožavanje svojih interesa.
Zanimala ga je i muzika. Bio je osnivač Beogradskog pevačkog društva, a cilj je bio ne samo zabava već i obučavanje u muzici, a, takođe, bavio se i fotografijom (pejzaža) kao i drvorezom.
Josimović je napisao prve visokoškolske udžbenike u Srbiji iz matematike, mehanike, geometrije, nacrtne geometrije i perspektive, kao i udžbenik o građanskoj arhitekturi i građenju puteva.
Aktivno je učestvovao u javnom i društvenom životu Beograda i Srbije u kojoj je u to vreme bilo malo intelektualaca. Učestvovao je u osnovanju i radu prve Tehničarske, preteče sadašnjeg Udruženja tehničara i inženjera Srbije.
Beograd u Šancu
Najznačajnije delo Emilijana Josimovića je svakako „Objašnjenje predloga za regulisanje onog dela varoši Beograda što leži u Šancu“, rađeno od 1864. do 1867. godine kada je Beograd zvanično postao slobodan grad, po ugledu na primere iz Beča i Pariza. Plan se odnosio na prostor današnjeg najužeg centra grada. Prilikom ovog mukotrpnog rada nailazio je na mnoge teškoće i nerazumevanja. Mnoge važne ličnosti nisu htele da sarađuju jer su u njegovom poduhvatu videle ugrožavanje svojih interesa. Ulična mreža varoši u Šancu nikada nije u potpunosti ostvarena onako kako je zamišljena, ali je suština rešenja ipak očuvana.
Prvi urbanistički plan trasirao je neke od osnovnih osa današnjeg Beograda – Knez Mihajlovu, Cara Dušana, Kralja Petra. Do tada su beogradske ulice uglavnom bile krivudave. Šanac je bio spoljno utvrđenje čija se linija može prepoznati u izlomljenim trasama današnjeg Kosančićevog, Topličinog i Obilićevog venca.
Ističući nedostatak zelenila i slobodnih prostora za odmor Josimović predlaže javne parkove i to na mestu Velike pijace (Studentski trg) i na Kalemegdanu.
Prilikom uređenja Knez Mihajlove ulice i njenog pretvaranja u pešačku zonu 1987. godine, na Trgu Republike ispred zgrade u kojoj se nalazi kafana Ruski car, postavljen je spomenik s imenom Emilijana Josimovića i godinom donošenja prvog urbanističkog plana za Beograd.
Autor originalnog teksta: Svetlana Dimitrijević-Marković, članak „Evropa u Šancu“ – Politikin zabavnik 2009. godine; Foto naslovna: Jorge Láscar
