Poslovno – tržni centar, Blok Gradska kuća Novi Sad

Diplomski rad „Poslovno – tržni centar“, lokacija Blok „Gradska kuća“ u Novom Sadu autora Miloša Protića nagrađen je Poveljom Salona arhitekture 2005.

Izabrana lokacija za Poslovno-tržni centar je na neizgrađenom delu Bulevara Mihajla Pupina na potezu od ulice Kralja Aleksandra do Pozorišnog Trga.

Objekat Poštanske štedionice, koji je više godina u izgradnji, nije obuhvaćen razradom ovog idejnog projekta, kao da ne postoji.

Sama lokacija je deo najužeg starog centra grada Novog Sada, fizički pripada bloku “Gradska kuća” koga definišu Bulevar Mihajla Pupina, ulica Kralja Aleksandra, Trg Slobode i Pozorišni Trg.

Istorijski okvir

Istorijskim razvojem centra grada Novog Sada u kom sklopu je i blok”Gradska kuća”, posebno uređenjem značajnih saobraćajnih pravaca kroz gradsko tkivo, blok je pretrpeo veće promene stare urbane matrice.

Probijanjem jedne od glavnih gradskih saobraćajnica i njenim prilagođavanjem savremenim saobraćajnim uslovima, danas je trasa Bulevara Mihajla Pupina osnovna veza grada i prigradskih naselja iz pravca severa, istoka, juga i zapada sa daljim okruženjem. Dugogodišnje uređivanje ove saobraćajnice predodredilo je da blok “Gradska kuća” na svojoj jugozapadnoj strani ostane razgrađen i neuređen veći vremenski period.

Formiranjem novih saobraćajnica u zoni centra podizane su i nove građevine. U neposrednoj blizini ovim radom obrađene lokacije, sa obe strane Bulevara su izgrađene : Glavna Pošta, Robna kuća “Nork”, Srpsko narodno pozorište sa trgom, Pariski magazin, Robna kuća “Bazar”, Poslovna zgrada “Interservis” i Podhodnik uz lokaciju nekada Armenske crkve sa dvorišnom fasadom i zabatom Novosadske banke.

Projektni zadatak

Tema rada upravo je idejni projekat interpolacije novog poslovnog i trgovinskog centra uz rekonstrukciju poslovno stambenog sadržaja Menratove Palate.

Posebana pažnja obuhvata imperativno regulisanje u prizemlju svog tranzitnog i usmerenog pešačkog saobraćaja na pravcu od ulice Kralja Aleksandra ka Pozorišnom trgu, jer u sadašnjoj regulaciji Bulevara ne postoji uređen trotoar.

Prostorna i funkcionalna organizacija i arhitektonsko oblikovanje

Projektovanje kompleksa Poslovno – tržnog centra, povezivanje sa okruženjem, diferenciranje funkcionalnih celina i izbor namene unutar objekta sažima u sebi predhodno iznete ocene o prostoru lokacije i uslova iz Generalnog Plana Novog Sada.

Osnovne odrednice i imperativ su bili :

• ispoštovati uslove zadate Generalnim Planom , posebno one koji se odnose na položaj i planirane sadržaje; lokacija na kojoj se projektuje nalazi se u najužem starom centru grada,
• ispoštovati uslove urbanističke zaštite i zaštite kulturnih dobara,
• ispoštovati horizontalnu i vertikalnu regulaciju susednih objekata u koje se interpoluje ( aplicira ) nov objekat, kao i regulaciju glavne naseljske saobraćajnice – Bulevara Mihajla Pupina,
• ostvariti pešačku ulicu kroz objekat, omogućiti kolski pristup suterenu, odnosno sačuvati gabarit i arhitekturu predlogom obnove i nove namene Menratove Palate, koja je zaštićena Zakonom o kulturnim dobrima. Predlogom uklanjanja dela dograđenih dvorišnih objekata formirati dodatne površine za Poslovno –tržni centar i trasu trotoara pored Bulevara Mihajla Pupina.
• urbanističko–arhitektonskim oblikovanjem formirati jednu celinu, koja će likovno, u arhitektonskom i funkcionalnom smislu, materijalizacijom svoje unutrašnjosti i spoljašnosti predstavljati prepoznatljiv autonoman i savremen objekat, nositi pečat vremena nastanka.

Poslovno-tržni centar ima dve jasno izdiferencirane prostorne celine.

Prva celina je pod Zaštitom Zakona o kulturnim dobrima i obuhvata rekonstrukciju i delimičnu promenu namene Menratove Palate: prizemlje i prvi sprat namenjen je poslovanju, a drugi sprat i tavanski prostor obnavlja se za apartmane i salonske stanove.

Druga celina je dogradnja, odnosno izgradnja novog objekta, koji naleže na dvorišne zidove Menratove Palate sa jedne strane i na zabatni zid stambeno – poslovnog objekata na Pozorišnom trgu broj 7.

Osnovnu namenu dograđenog dela čine javne namene : poslovanje, prodavnice, galerije, biblioteka i dr.

Idejni koncept pri modeliranju novog arhitektonskog objekta POSLOVNO-TRŽNOG CENTRA bio je formiranje atrijuma sa pešačkom ulicom, zastakljenim fasadnim platnom (delom i krovnih površina), koji povezuje i obuhvata Menratovu Palatu, dužom stranom prati zakrivljenu liniju regulacije Bulevara Mihajla Pupina, a kraćom stranom izlazi na Pozorišni trg i oslanja se na izgrađeni zabat zgrade broj 7.. Na tom potezu povlačenjem dela prizemlja proširuje se trotoar.

Povezivanje u nivou venaca Palate i zgrade broj 7 na Pozorišnom trgu ističe jedinstvena linija krovne ravni, koja prati sferičnost volumena novog objekta.

Povezivanjem visina venaca pomenutih objekata oformljena je celina novog objekta Poslovno- tržnog centra po visini, prizemlja i etaža, tri prema Menratovoj Palati i delimična četvrta etaža prema Pozorišnom trgu.

Da bi se formirao ovakav gabarit osnove Poslovno – tržnog centra, pristupilo se pre svega postavljanju MODULARNE MREŽE, koju čine više različitih, međusobno usklađenih sistema, proisteklih iz istraživanja matrice celog bloka “Gradska kuća”. Usvojeni modularni raspon od 4,00 m proizašao je iz ritma osnova i fasada susednih objekata.

Slobodan pristup u projektovanju na zadatoj lokaciji i povezivanje izgrađenih objekata u zoni urbanističke zaštite, omogućila je okolnost da se ovim radom izostavi postojanje Poštanske štedionice u izgradnji.

Prizemni deo Poslovno–tržnog centra je projektovan u kombinaciji zelenog vrta sa vodenim površinama i transparentnim vizurama na stepenište u prostoru, dva panoramska lifta, galerije i pasarele po etažama, vitraž na stepeništu Menratove palate, a sve sagledivo u kretanju pešaka tranzitnom pešačkom ulicom od ulice Kralja Aleksandra prema Pozorišnom trgu.

Celo prizemlje i prva etaža Menratove Palate i dograđenog Poslovno-tržnog centra čine jedinstven funkcionalni sklop. Radi bolje komunikacije ostvareno je povezivanje galerija na prvoj etaži oba objekta sa pasarelama.

Sadržaj prizemlja je isključivo trgovina, uslužne delatnosti retkih zanata, telefonske usluge, turistička predstavništva, panoi za informativne vizuelne komunikacije: ulazi – izlazi na ulice i požarni put, kao i obaveštenja o sadržajima po etažama, sanitarni blokovi i pristupi liftovima posetilaca, naročito za osobe koja koriste kolica za kretanje.

Deo prizemlja u Palati i u Poslovno-tržnom centru je određen za odmor posetilaca uređenim prostorima kafe – restorana sa terasom koja se pergolom nadovezuje na vrtne celine.

Određenu vrstu odmora i opuštanja posetilaca omogućava i kretanje i razgledanje po galerijama etaža, otvorenim ili zatvorenim prema centralnom atrijumu, gde se sa jedne strane preko transparentne zastakljene ograde sagledava jedinstven atrijumski prostor, a sa druge različiti sadržaji poslovnog dela, koji po principu zainteresovanosti posetilaca, omogućava i usmerenje da se ka višim etažama ide ciljno, odnosno broj korisnika smanjuje.

Pristup motornih vozila za snabdevanje i iznošenje ambalaže i otpada predviđen je kroz deo podruma Menratove Palate koji bi se formirao i spojio sa izgrađenim podhodnikom u ulici Kralja Aleksandra. Kako je prostor za manipulisanje u podrumu ograničen to se planira pristup manjih vozila, a dalji transport u suterenu vršio bi se viljuškarima i kolicima.

Posetioci, korisnici prostora, služba i stanari upućeni su da koriste ulične postojeće parkinge u neposrednom okruženju, odnosno garaže koje će se graditi u zoni centra.

Ovako formirana prostorna celina Poslovno-tržnog centra u osnovi i po visini, shodno uslovima obnove, rekonstrukcije i izgradnje u zoni urbanističke zaštite gradskog centra, gabaritom predodređuje smirenu liniju fasadnih površina, koju prate po visini linija venaca postojećih objekata, a po horizontali zakrivljena linija sadašnjeg kolovoza i budućeg trotoara.

Data lokacija i predlog gabarita, otkrivanjem uvek novih vizura iz svih pristupnih saobraćajnih pravaca, naglašena obradom fasadnih površina i upotrebljenih materijala, zastakljena viseća fasada – ogledalo, daje raznovrsne mogućnosti doživljaja “ novog u starom “ delu centra grada.

Opredeljenje je da se novim materijalima i načinom gradnje razdvoji i naglasi vreme, način i autorstvo poznatih i nepoznatih autora gradnje.

Funkcionalno planiranje po etažama

Predhodnim analizama gabarita postojećeg zaštićenog Zakonom objekta Palate, određena je obnova i nova namena za etaže podruma, prizemlja, prvog i drugog sprata, a nakon sanacije i zaštite od požara drvene krovne konstrukcije i tavanice, pristupa se i korišćenju tavanskog prostora mansardnog krova za još dve etaže stanovanja.

Visinski i prostorno novi gabarit dograđenog Poslovno- tržnog centra sa svim projektovanim namenama dimenzionisan je u četiri nivoa.

Uklapanje obe prostorne celine u jedinstvenu građevinu, ostvaruje se pripajanjem krovnih ravni, kosog četvorovodnog sa ravnim krovom, naglašenim staklenim nadsvetlima nad atrijumskim prostorima. Sav navedeni ritam krovnih površina se kao peta fasada sagledava sa susednih viših građevina. Vertikalnom komunikacijom – liftom, odvojene su funkcije stanovanja viših etaža Palate, od povezanih horizontalnim komunikacijama poslovno – trgovinskih prostora prvog sprata, prizemlja i podruma u obe prostorne celine.