Moderna Beograda – Kako su različiti stilovi i nacije uticale na arhitektonsku baštinu prestonice
Zbog ličnih senzibiliteta investitora ili samih arhitekata, beogradska moderna imala je primese drugih stilova – akademizma, secesije i ekspresionizma, što je čini još zanimljivijom, kako za prolaznike, tako i za domaće i inostrane naučne istraživače.
U okviru dana Evropske kulturne baštine, sinoć je u holu nove zgrade Narodne banke, otvorena izložba Moderna Beograda – arhitektonska baština prestonice. Autori izložbe su kolege istoričari umetnosti iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, uz podršku nekoliko drugih državnih i privatnih institucija i kompanija. Ovom vrednom izložbom predstavljeno je više od 150 zgrada, koje se smatraju biserima međuratne moderne arhitekture.
Izložba je namenjena pre svega široj publici, koja bi želela da se dodatno informiše o mnogobrojnim poznatim i manje poznatim zgradama Beograda, izgrađenim u međuratnom periodu, ali i za sve kolege koje imaju želju da dopune svoje znanje iz oblasti istorije arhitekture.
Prisustvo zgrada koje su umnogome stilski različite mogu zbuniti posetioce izložbe, ali sve to je sastavni deo beogradske moderne
Izložba je odlično pripremljena i temeljno obrađuje sve objekte, koje je služba zaštite valorizovala kao spomenike kulture. Možda će jednog prosečnog posetioca izložbe zbuniti prisustvo zgrada koje su umnogome stilski različite, ali sve to je sastavni deo moderne arhitekture, koja je cvetala u međuratnom periodu.
Naime, arhitekte su u Beogradu projektovale zgrade u duhu tadašnje moderne, ali je ona zbog ličnih senzibiliteta investitora ili samih arhitekata imala primese drugih stilova – akademizma, secesije i ekspresionizma. Ovo beogradsku modernu čini još zanimljivijom, kako za prolaznike, tako i za domaće i inostrane naučne istraživače.
Hrvatski i ruski uticaj
Moderna arhitektura nastala je u jednom turbulentnom periodu, predahu između dva velika rata, u novoj državnoj tvorevini, pa je prisustvo autora različitih nacionalnosti bila uobičajena pojava. Pored autora srpskog porekla, u Beogradu su tih godina projektovali Česi, Jevreji, Hrvati i naravno Rusi, a svako je gradu kroz svoju arhitekturu davao neki specifični šmek. Tako su na primer, hrvatski autori Beogradu podarili znatno pročišćenu varijantu moderne, koja je tih godina nezaustavljivo nicala u Zagrebu, dok su ruski đaci, koji su svoje školovanje nastavili u Kraljevini Jugoslaviji, prihvatili evropske moderne pravce, za razliku od njihovih starijih kolega koji su u Carskoj Rusiji već projektovali u stilu ampir akademizma.
Hrvatski autori Beogradu su podarili znatno pročišćenu varijantu moderne, dok su ruski đaci prihvatili evropske moderne pravce.
Promovisanje moderne arhitekture započelo je ubrzo posle Prvog svetskog rata, ali su snažniji impulsi došli od strane Grupe arhitekata modernog pravca (GAMP), koja se formira 1928. godine. Njeni osnivači su bili arhitekte profesor Milan Zloković, Jan Dubovi, profesor Branislav Kojić i Dušan Babić. Kasnije im se priključuje mnoštvo drugih kolega, poput Dragiše Brašovana. Iza nekih su ostala prava remek dela, poput Zgrade državne štamparije ili današnji BIGZ (Brašovan) ili Zgrada dečije poliklinike (Zloković), dok su se drugi skoncentrisali na preduzimačke poslove projektovanja i izvođenja stambeno-poslovnih objekata (Borošić i Bjelović).
Praktična mapa
Na otvaranju izložbe, umesto standardnog kataloga, posetiocima su deljeni papiri A3 formata, gde su sa jedne strane popisana i fotografijom predstavljena sva izložena dela, dok su sa druge strane ona locirana na mapi grada Beograda. Konačno jedan praktičan potez, jer ova izložba je namenjena pre svega posetiocima koji nisu u struci, a voleli bi da znaju kako i gde mogu da pronađu željeni objekat.
Ko nije došao na otvaranje može kupiti naredni broj lista Nedeljnik i dobiti ovu mapu, ali i otići na njihovu zvaničnu stranicu i glasati za najlepšu zgradu moderne.
Izložba je otvorena do 1. oktobra i možete je pogledati u Galeriji Narodne banke u Beogradu, Nemanjina 17, ulaz iz Ulice Svetozara Markovića.
Kad ste već ovde…
Zdravo,
zanima me, ko je arhitekt zgrade na Sarajevskoj ulici 26 u Beogradu (mislim da se zgrada zove dom železničara)