Milan Lojanica: Odlazak velikana beogradske škole arhitekture

Sklon spajanju, pre nego razdvajanju, zalagao se za brisanje svih granica između čovekovih potreba – utilitarnih i simboličkih, fizičkih i duhovnih.

Profesionalna postignuća u aktivnoj arhitektonskoj karijeri dugoj preko šest decenija, jednostavno nisu merljiva pukim nabrajanjem referenci. Stvarajući u polju arhitektonsko-urbanističke teorije i prakse, arhitekta Milan Lojanica se ostvario najpre kao projektant, zatim i kao jedan od najznačajnijih predavača na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu, a kruna uspeha bio je prijem u članstvo SANU-a.

Kao projektant, hrabro je nastavio putem koji su trasirale starije kolege, predstavnici beogradske škole arhitekture, a kao predavač ostavio je neizbrisiv pedagoški trag među mnogim generacijama arhitekata, kojima je pomogao da se i sami ostvare kao uspešni projektanti.

Pročitajte još na Gradnja.rs:

• Mustafa Musić: Odlazak šmekera sa beogradske kaldrme

Značajni međaši u savremenoj srpskoj arhitekturi

Iako je akademik Lojanica autor ili koautor više od 20 izvedenih objekata i urbanističkih celina, postoji nekoliko ostvarenja, koja su poslužila kao značajni međaši u savremenoj srpskoj arhitekturi.

Arhitekturu je posmatrao kao delatnost koja pomaže ljudima da bolje i prijatnije žive, a istraživanja na polju habitologije vešto je ugradio u stambeni kompleks „Julino brdo“ (1967), koje je njemu, ali i drugim članovima arhitektonskog tima (koautori Jovanović i Cagić) donelo više nagrada i priznanja.

Naselje je u tom trenutkU predstavljalo jedan od malobrojnih iskoraka u polje brutalističke arhitekture, koja je pored dominacije sirovog betona, kvalitetnim urbanizmom i odličnim strukturama stambenih jedinica, svojim stanovnicima pružilo ugodno stanovanje na markantnoj lokaciji beogradske periferije.

Blok 19a jedan je od retkih novobeogradskih blokova koji imaju dobru usklađenost sa ružom vetrova i pravilnu osunčanost svih stambenih jedinica.

Na talasu ove graditeljske formule. u čijem središtu je humani odnos prema sredini, nastaje gotovo deceniju kasnije i stambeno naselje Blok 19a (1976). Tu se vidi jedan vešt zaokret prema vernakularnoj arhitekturi, koji se ogleda u kosim krovovima, udvojenim prozorima i doksatima, čime su arhitekte (koautori Jovanović, Cagić i Marić) vešto citirale balkanski graditeljski folklor.

Inovacija u urbanizmu bila je orijentacija celokupnog stambenog kompleksa, tako da odstupa od dotadašnjeg pozicioniranja zgrada koje prate pravac auto-puta, čime je Blok 19a jedan od retkih novobeogradskih blokova koji imaju dobru usklađenost sa ružom vetrova i pravilnu osunčanost svih stambenih jedinica.

Semantičko dopisivanje s kompleksom „Fontana“

Ove vredne lekcije iz polja prostorno-urbanističkog projektovanja nastaju koju godinu ranije, kada arhitekta Lojanica, sa nešto većim timom (koautori urbanizma Krković i Marić, arhitekture Jovanović, Cagić i Božanić) stvara Gradski trg u Valjevu (1974).

Tu vidimo jednu dinamičnu, razigranu formu i ukazuje na prodor visoke autorske moderne, koja se semantički dopisuje sa sličnim ostvarenjem, koji potpisuje prof. Uroš Martinović, jedan od glavnih uzora prof. Lojanice – kompleks „Fontana“ na Novom Beogradu.

Tim sa kojim je stvarao arhitekta Lojanica nekoliko decenija bio je jedan od 4-5 beogradskih timova koji su zasluženo pobeđivali na mnogobrojnim konkursima.

Jedna od glavnih karakteristika Beogradske škole, pored autorske arhitekture, urbanističke inovativnosti i posvećenosti u istraživanju i implementacije kvalitetnog stanovanja, bio je razvoj timskog delovanja.

Tim sa kojim je stvarao arhitekta Lojanica nekoliko decenija bio je jedan od 4-5 beogradskih timova koji su zasluženo pobeđivali na mnogobrojnim konkursima i osvajali različita vredna priznanja. Ovo se nastavilo i u poznijim stvaralačkim godinama, kada nekoliko ostvarenja arhitekta Lojanica potpisuje sa svojim sinom Vladimirom.

Pored navedenih najznačajnijih dela, arhitekta Milan Lojanica autor je ili koautor projekata većih gradskih celina i složenijih rekonstrukcija u okviru gradova Beograda, Novog Sada, Pančeva, Ljubljane, Zagreba, Osijeka, Trebinja i Varšave.

Sklon spajanju, pre nego razdvajanju

Na polju profesure, Lojanica se ugledao na navedenog profesora Martinovića, kojeg je i nadmašio ne samo na polju projektovanja, već i na polju istraživanja, kao autor preko pedeset stručnih i naučnih radova, tri monografske studije i četiri stručne publikacije.

Kao pedagog, bio je jedan od omiljenih profesora na Arhitektonskom fakultetu, o čemu svedoči nesaglediv broj studenata koji su stasavali u njegovom projektnom studiju, kojima je poslužio kao uzor u daljem profesionalnom razvoju.

U pristupnom predavanju u SANU založio se za brisanje svih granica između čovekovih potreba, utilitarnih i simboličkih, fizičkih i duhovnih.

Istoričar arhitekture Zoran Manević možda je najbolje definisao Lojanicu u jednoj rečenici: „On je bio sklon spajanju, pre nego razdvajanju – čoveka i arhitekture, prirodnog i artificijelnog, umetnosti i tehnike, pa i samih umetničkih grana međusobno“.

U pristupnom predavanju u SANU založio se za brisanje svih granica između čovekovih potreba, utilitarnih i simboličkih, fizičkih i duhovnih. Po njemu je građenje etički čin, koji uključuje maštu, tradiciju i komunikativnost.

Dobitnik dve Oktobarske nagrade Beograda

Akademik Lojanica je bio član mnogih naučnih i stručnih institucija i udruženja, među kojima su: SANU, Akademija arhitekata Srbije, Inženjerska akademija Jugoslavije, Akademija inženjerskih nauka Srbije, Savez arhitekata Srbije, Asocijacija srpskih arhitekata, Udruženje arhitekata Beograda i Inženjerska komora Srbije.

Dobitnik je brojnih priznanja među kojima se izdvajaju: dve Oktobarske nagrade Beograda (1971, 1982), Nagrada Vrhovnog saveta grada Varšave za unapređenje arhitekture i urbanizma (1972), Priznanje studenata Beogradskog univerziteta za doprinos razvoju univerzitetske nastave (1973), Velika nagrada Saveza arhitekata Srbije za ukupno delo (1982), Nagrada udruženja univerzitetskih profesora i naučnika Srbije (2010), Povelja Asocijacije srpskih arhitekata za životno delo (2011), Nagrada Inženjerske komore Srbije za životno delo (2016), Povelja Saveza inženjera i tehničara (2018), Godišnja nagrada UAS za najuspešnije delo iz svih oblasti arhitekture realizovano u 2017. godini, Nagrada 40. salona arhitekture – „Polje budućnosti“ u kategoriji arhitekture (2018) i Nominacija za međunarodnu nagradu Evropske unije za savremenu arhitekturu – MIES AWARD 19 (2018).

Spoj intuitivnih i racionalnih rešenja, povezivanje istorije i savremenosti, otvorenost za međudisciplinarne komunikacije i saradnje, prevazilaženje suprotnosti između individualnog i grupnog rada, najznačajnije su karakteristike koje je akademik Milan Lojanica uključivao u svoje arhitektonske projekte, studije, istraživanja, teorijska zalaganja i dugogodišnju nastavno-obrazovnu delatnost.