Beogradska periferija – novi mamac za investitore
Hipodrom, Makiško polje i nova luka samo su neke od velikih investicija koje čekaju skoru realizaciju.
U tekstu koji je objavljen pre skoro godinu dana, Buđenje beogradskih gradilišta, napravili smo osvrt na neke projekte čija realizacija je već uveliko započela. Stavljen je akcenat pre svega na nove poslovne zgrade, hotele i tržne centre, koji se zidaju na prostoru šireg centra Beograda. Međutim, nakon godinu dana, prostor periferne zone grada takođe postaje aktuelan, a gradsko rukovodstvo i potencijalni investitori postaju sve zainteresovanije za nekoliko ključnih lokacija.
Konkurs za prostor Beogradskog hipodroma
Direkcija za izgradnju grada Beograda raspisala je otvoreni, anketni jednostepeni konkurs, koji je sprovelo Udruženje arhitekata Srbije, za širi prostor Beogradskog hipodroma. Konkursom je obuhvaćen sadašnji kompleks hipodroma, ali i kompleksi nekadašnjeg Jugopetrola i DP Fabrike šećera u Radničkoj ulici. Ukupna površina područja koje je obuhvaćeno konkursom je 54,6 hektara, a krajnji rok za predaju konkursnih radova je 15. septembar 2017. godine.
Drvene tribine iz vremena kralja Petra, koje su izgorele 2000. godine, nikada nisu obnovljene, a prateći sadržaj hipodroma je takođe u haotičnom stanju.
Raspisivanje konkursa se poklopilo s otkazivanjem ovogodišnje konjičke sezone (biće održane samo dve trke), pa su mnogi pomislili da se Hipodrom zatvara i premešta na drugu lokaciju, a da će zemljište biti prenamenovano za potrebe izgradnje još jednog tržnog centra. Lokacija jeste atraktivna, naročito posle izgradnje mosta na Adi, ali istina je da se Hipodrom nigde neće seliti. Kako je ovde reč o kulturno-istorijskoj celini od izuzetnog značaja (prostor Topčidera), ali i statusu spomenika kulture koji uživa kompleks šećerane, nema ni reči o bilo kakvom izmeštanju sadržaja ili remećenja postojeće arhitektosnko-urbanističkih struktura koje su pod zaštitom.
Kompleks hipodroma je toliko propao da je već odavno spreman za jednu sveobuhvatnu rekonstrukciju. Drvene tribine iz vremena kralja Petra, koje su izgorele 2000. godine, nikada nisu obnovljene, a prateći sadržaj hipodroma je takođe u haotičnom stanju. Štale namenjene konjima koji učestvuju u galopskim/kasačkim trkama, koje su relativno skoro izgrađene, dislocirane su od same staze i isuviše su blizu saobraćajne petlje. Od više ugostiteljskih objekata, koji su otvarani u poslednjih 30 godina, nekoliko je u funkciji dok su ostali zatvoreni i delimično ruinirani. Privatne štale i škole jahanja potpuno su izmeštene izvan kompleksa i raštrkane oko lokalnih saobraćajnica. Možda se ovom rekonstrukcijom ponovo oživi interesovanje domaće publike za konjarstvo, kakvo inače postoji u Šapcu, Požarevcu ili Subotici.
Kompleks šećerane predstavlja biser industrijske arhitekture sa početka i sredine 20. veka, koji zahteva delikatan pristup u rekonstrukciji i prenameni zgrada. Neki od objekta su i dalje u funkciji i iznajmljuju se za potrebe proizvodnje i skladištenja nekoliko privatnih kompanija, ali je tu i kulturna ustanova KPGT, za koju se tradicionalno vezuje avangardna pozorišna scena u Beogradu.
Konkurs za Makiško polje
Direkcija za izgradnju raspisala je anketni konkurs za još jednu lokaciju na teritoriji opštine Čukarica, koji je završen pre nekoliko dana. U pitanju je otvoreno urbanističko nadmetanje za prostor Makiškog polja. Teritorija koja je obuhvaćena konkursom ima površinu od preko 350 hektara i proteže se od petlje na Savskoj magistrali kod Ade, duž same magistrale sve do petlje kod Ostružničkog mosta i obuhvata prostor od magistrale prema naseljima Čukarička padina, Julino brdo, Bele vode i Železnik. U raspisu konkursa zadato je da se ova lokacija pretvara u novi biznis distrikt Beograda, sa mešovitim poslovno-ugostiteljsko-stambeno-rekreativnim sadržajem. Ideja trećeg centra nije novost, ali je na svoju realizaciju čekala promišljene investitore, a u slučaju Makiškog polja to bi mogla biti kompanija BK Group, koja je već potpisala memorandum sa kineskom kompanijom MCC (China Metallurgical Construction Engineering Group), po kojem bi se u Beogradu investiralo u 2 miliona, a u 25 srpskih okruga još milion kvadrata. Ispitivanje lokacije Makiškog polja kroz anketni konkurs upravo je povezana sa idejom BK Gruope da se na toj lokaciji investira u izgradnju novog poslovnog centra pod nazivom Tesla grad.
Ideja trećeg centra nije novost, ali je na svoju realizaciju čekala promišljene investitore, a u slučaju Makiškog polja to bi mogla biti kompanija BK Group.
Iako je lokacija udaljena od urbanog centra grada i bilo kakvog zaštićenog kulturno-istorijskog spomenika, ne znači da je oslobođena od bilo kakvih uslova zaštite, a u ovom slučaju ekološke. Naime, postoji valjan razlog zašto investitoru nije dozvoljeno da se izgradnja novom urbanog jezgra proširi na Makiško polje sa druge strane Savske magistrale, to jest, uz obalu reke Save. U pitanju su podvodni bunari iz kojih se grad Beograd snabdeva pijaćom vodom, a koji bi izgradnjom bili potpuno uništeni, a stanovništvo grada primorano da koristi flaširanu vodu za piće.
Nova luka Beograd
Ovo nije zvanični naziv za projekat novog rečnog pristaništa koji bi Beograd uskoro mogao da dobije, ali ga tako možemo imenovati u ovom tekstu. Usporavanjem i gašenjem lake i teške industrijske proizvodnje u Srbije od početka 2000-ih godina, dolazi i do gašenja rečnog teretnog saobraćaja, a sve kulminira sumnjivom prodajom Luke Beograd biznismenu Milanu Beku. Tada je za Luku Beograd predviđeno gašenje i izmeštanje, a na njeno mesto izgradnja novog poslovno-stambenog jezgra, sličnog Beogradu na vodi i Tesla gradu. Međutim, cela privatizacija Luke Beograd je došla u ćorsokak, pa je izgradnja bilo kakvog sadržaja stopirana do daljnjeg. Iako je došlo do privatizacije luke, grad/država nisu ponudili realan plan za novu lokaciju pristaništa.
Pokretanje inicijative za izgradnju nove beogradske luke pojavljuje se pre koju godinu, kada se kao kupac Smederevske železare, po ceni od 46 miliona evra, pojavljuje kineska kompanija Hesteel. Kinezima nije toliko potrebna smederevska železara za proizvodnju čelika, koliko kao evropska baza za izvoz sopstvenog čelika u države zapadne Evrope. Naravno, za to im je potrebna velika teretna luka, koju je moguće izgraditi jedino na Dunavu. Zbog postojeće infrastrukture i blizine postojećeg, a i budućeg poslovnog čvorišta, za lokaciju je odabran potez dunavskog rukavca i močvarnog zemljišta u blizini Kovilova. Nije slučajno što su Pupinov most, koji povezuje Zemun i Borču, koji bi u slučaju izgradnje nove luke bio jedna od glavnih saobraćajnica, gradili upravo Kinezi.
Nije slučajno što su Pupinov most, koji povezuje Zemun i Borču, koji bi u slučaju izgradnje nove luke bio jedna od glavnih saobraćajnica, gradili upravo Kinezi.
Pojavljuje se jedan ozbiljan problem koji stoji na putu realizacije ove ideje. Lokacija koja je predviđena za izgradnju nove luke trenutno je stanište 136 vrsta ptica, od kojih je 108 strogo zaštićeno. Tu su i druge životinjske vrste poput vidre, kune zlatice i divlje mačke. Pravi beogradski Amazon kako ga neki biolozi i ljubitelji prirode nazivaju. Kako se izboriti sa ovim problemom, a da ne bude na štetu ni čovek ni prirode? Mnogi ekološki zaštitari navode primer Beča, gde je pre više od 30 godina takođe postoja ideja o gradnji novog rečnog čvorišta, a koja je stopirana nakon peticije mnogobrojnih građana.
Međutim, za razliku od Beča, sudbina daljeg razvoja Beograda ne ide u pravcu kulturno-istorijske prestonice, već u pravcu glavnog poslovnog čvorišta jugoistočne Evrope, pa se kao uzori pre mogu gledati London, Hamburg ili Roterdam. Gradovi koji su za potrebe razvoja rečnog/pomorskog saobraćaja na račun prirodnog okruženja više puta kroz istoriju proširivali svoje lučke kapacitete. Privredeni razvoj Beograda diktira sličnu sudbinu njegovog priobalja, ali se može razmišljati o još nekoj lokaciji uzvodno ili nizvodno, koja ne bi drastično narušila prirodno okruženje sa zaštićenim biljnim i životinjskim vrstama.
Foto naslovna: Wikimedia
