Jelisaveta Načić: Prva žena u svetu arhitekture u Srbiji
Jelisaveta Načić je bila naša prva žena arhitekta i prva studentkinja koja je upisala arhitekturu na Tehničkom fakultetu u Beogradu 1896. godine.
Upisivanje arhitekture, kao i njen kasniji profesionalni angažman predstavljaju presedan u našoj istoriji, jer je Jelisaveta bila prva žena koja je učestvovala na projektovanju i adaptiranju beogradskih objekata, piše portal Kakva ženska koji predstavlja hrabre, smele i jake žene koje su Srbiju promenile nabolje.
Iako krajem XIX veka, kada Jelisaveta upisuje arhitekturu društvo u Srbiji nije blagonaklono gledalo na obrazovanje žena ili na angažovanje u poslovima van kuće, Jelisaveta fakultet završava već sa 22 godine (1900.). Nakon toga, uprkos rodnim ograničenjima vezanim za zapošljavanje, dobija posao u Ministarstvu građevina, a 1902. godine polaže dodatni ispit i postaje jedna od glavnih beogradskih arhitekata.
Njen najznačajniji projekat je zgrada osnovne škole „Kralj Petar Prvi“, na čijoj se fasadi nalaze portreti Dositeja Obradovića i Vuka Karadžića.
Njena prva angažovanja bila su uređivanje Kalemegdana i Terazija, a projektovala je crkvu Svetog Aleksandra Nevskog (Beograd), te prvu bolnicu za obolele od tuberkuloze u Srbiji, koja je srušena posle Prvog svetskog rata. Verovatno najznačajniji Jelisavetin projekat je zgrada osnovne škole „Kralj Petar Prvi“, na čijoj se fasadi nalaze portreti Dositeja Obradovića i Vuka Karadžića. Godine 1923. u ovoj je zgradi odigrana prva košarkaška utakmica u Beogradu. Pored javnih zgrada, Jelisaveta je projektovala i stambene objekte – kolektivne zgrade i porodične kuće, a po njenim nacrtima su izgrađeni i prvi radnički stanovi u jednoj dvospratnoj zgradi u Beogradu.
Mađarska, Albanija pa Dubrovnik
Za vreme Prvog svetskog rata Jelisaveta je odvedena u logor u Mađarsku, gde upoznaje zatvorenika, albanskog intelektualca, Luku Lukaja za koga se kasnije udaje. Nakon izlaska iz logora sele se u Skadar, gde Jelisaveta mužu pomaže u organizovanju gerilske borbe za slobodnu Albaniju, da bi se posle neuspele akcije odselili u Dubrovnik. Ostatak svog života Jelisaveta posvećuje ćerci i više se nije bavila arhitekturom. Posle Drugog svetskog rata, na inicijativu Saveza arhitekata Jugoslavije dodeljena joj je penzija, kao priznanje za rad, piše Jelena Mitrović za portal Kakva ženska.
Kad ste već ovde…
