Almaški kraj: Najviše novosadsko naselje s najužom ulicom u gradu
Splet krivudavih uličica krije zanimljivu graditeljsku istoriju Novog Sada i podseća na minula vremena gde su urbanistički rezovi krojeni spram mere građana.
Kraj Drugog Svetskog rata Novi Sad dočekao je s oko 60.000 stanovnika vidajući rane teškog vremena okupacije, ali sa puno poleta i vere u svetlu budućnost. I dalje je imao vizitkartu Srpske Atine što je delovalo kao magnet za mnogobrojne pridošlice sa svih strana, a imao je i privredni potencijal koji je tražio brojnu radnu snagu.
Posle par godina društvene konsolidacije počela je masovna izgradnja stanova, industrije i prateće infrastrukture. Prilike su zahtevale radikalne urbanističke i građevinske poduhvate, nicala su nova naselja, postojeće ulice nisu mogle da zadovolje pulsiranje velikog saobraćaja, i tako je počela izgradnja bulevara. Prvi je probijen bulevar Oslobođenja, oko 1960 godine, da bi smo danas uživali u Somborskom bulevaru, bulevaru Evrope i drugim. Kažu da je Novi Sad grad Bulevara, što se naročito oseti kad duva košava…
Među najstarim ulicama u gradu je Lađarska. Ona je širine svega 2,5 metara.
Naravno da je moralo biti intervencija i u samom gradskom jezgru – uspešnih a i neuspešnih – ali jedan deo, najstariji, ostao je, na sreću, pošteđen. To je Podbara ili Almaški kraj. Prostire se između ulica Temerinske (Carski drum), Pašićeve (Ćurčijski sokak) i obale Dunava i Kanala. To je splet krivudavih uličica koje na jedan intimni način oživljavaju živopisne sokake s kućama od kojih su neke zidane od zemlje, trske i drveta.
Sam naziv, Podbara, potiče od terena na koji su se naselili Almašani, bilo je to močvarno zemljište, obraslo trskom i opasano barama, neke dubine do dva metra, pa su mnoge kuće imale drvene mostiće za prilaz kući. Velika bara zvala se „Bara četiri krajcare“ koliko se plaćao prelaz čamcem za ulaz u grad. Tu je postojala i zemljana ćuprija, u nastavku zlatna greda – otuda su i današnji nazivi tih ulica.
Najstarije ulice su Zlatne grede, Matice srpske (Hanska), Save Vukovića (sokak Crnog petla), Zemljane ćuprije i najuža ulica u gradu – Lađarska. Ona je širine svega 2,5 metara.
JMBG kuće
Inače, ulica Zlatne grede predstavlja najvišu tačku grada – 80 metara nadmorske visine. Dunav se često izlivao i plavio velike površine ali voda se nikad nije prelila preko zlatne grede! Čak su je nazivali i Dam (brana), kao Amsterdam (reka Amstel i dam – brana).
Ulica Zlatne grede predstavlja najvišu tačku grada – 80 metara nadmorske visine.
Kuće su imale kućni broj koji je imao veći značaj od same adrese, i može se tumačiti kao današnji JMBG kuće i glave porodice po kome su se vodila i poreska zaduženja.
Imena ulica govore i o mentalitetu stanovnika, a imaju i poetski prizvuk – Jazavčeva, danas Svetosavska; Mišija, danas Baranjska; Petlova, danas Milana Rakića; Medeni sokak, danas Petra Kočića; Mesečev sokak, danas Pećka. Celim krajem dominirala je Almaška crkva, najstarija u gradu, iz 1730 godine i sa najvišim zvonikom u gradu.
Karakteristični detalji Almaškog kraja:
Pogledajte celu galeriju fotografija:
Fotografija: Igor Conić
Kad ste već ovde…
