Zgrada Ministarstva pošte, arh. momir Korunović; Foto: Wikimedia
Dešavanja

Zidari i slobodno zidarstvo u Srbiji

Dvovekovno postojanje slobodnog zidarstva na tlu Srbije predstavljeno je izložbom „Slobodno zidarstvo u Srbiji“, koja je otvorena 5. aprila u Galeriji Matice Srpske u Novom Sadu.

Slobodno zidarstvo je prošle godine obeležilo 300 godina zvaničnog postojanja u svetu. Te davne 1717. godine osnovana je Velika Loža Londona i Vestminstera, kasnije nazvana – Velika Loža Engleske. Ubrzo nakon osnivanja VLE, počinje osnivanje drugih Velikih Loža širom Evrope, a nešto manje od veka kasnije, slobodnozidarska ideja dolazi i u Kneževinu Srbiju. Ovo dvovekovno postojanje slobodnog zidarstva na tlu Srbije detaljno je predstavljeno izložbom „Slobodno zidarstvo u Srbiji„, koja je otvorena 5. aprila u Galeriji Matice Srpske u Novom Sadu.

Izložba „Slobodno zidarstvo u Srbiji“ otvorena je 5. aprila do 6. maja u Galeriji Matice Srpske u Novom Sadu; foto: GMS

Posao graditelja je bio uglavnom projektovanje i izgradnja katedrala i palata, a kako nisu imali stalnog gospodara, dobili su naziv slobodni zidari.

Kada neko prvi put dolazi u dodir sa slobodnozidarskom terminologijom, obično postavlja pitanje: Da li slobodni zidari imaju neke veze sa građevinarstvom? Odgovor na ovo pitanje bi obično glasio da imaju i nemaju. Naravno da su kroz istoriju članovi slobodnozidarskog pokreta bili i građevinci/arhitekte, ali svoj naziv ova organizacija duguje graditeljima iz prošlosti.

Naime, u srednjem veku, na zapadnoevropskom tlu, dolazi do pojave zidarskih radionica, koje su u potrazi za poslovima, putovale od jednog do drugog grad, neretko i države. Posao ovih graditelja je bio uglavnom projektovanje i izgradnja katedrala i palata, a kako nisu imali stalnog gospodara, dobili su naziv slobodni zidari.

Njihovo polje poznavanja graditeljstva protezalo se od zanatskih veština, obično klesanja kamena za konstruktivne elemente i dekoraciju, pa sve do znanja iz oblasti geometrije i statike. Vrhunac njihove delatnosti može se datirati u pozni srednji vek, kada dolazi do procvata gotičke arhitekture, koja se u mnogobrojnim varijetetima pojavila od Milana i Venecije na jugu do Edinburga i Glazgova na severu. Na osnovu njihove poslovne organizacije (podela na majstore i šegrte), savremeni slobodni zidari uređuju funkcionisanje unutar svojih loža.

Ne zna se pouzdano kada je došlo stvaranja ili prerastanja graditeljskih radionica u ezoterijske organizacije, ali da bi se napravile razlike između njih, prvi su dobili epitet operativni zidari (jer im je to bio posao, praktična delatnost), dok su drugi poneli epitet spekulativni (jer im je to bila tema kojom su se bavili kroz teoriju i filozofiju). Slobodni zidari su od svojih operativnih prethodnika preuzeli i neke detalje u masonskom odevanju, kao na primer radne kecelje, koje su od srednjeg veka (možda i ranije) bile deo odeće gotovo svih zanatlija.

Detalji masonske odeće i regalija, replika enterijera masonskog hrama, kao i razne vrste drugih predmeta, dokumenata i literature koj ise tiču slobodnog zidarstva u Srbiji, mogu se videti na izložbi, koja će biti otvorena do 6. maja 2018. godine.

Poznati slobodni zidari

Arhitekte i arhitektura u službi slobodnog zidarstva

Na izložbi se, u jednoj od prostorija galerije, može videti i slobodnozidarska tematika na arhitektonskim zdanjima. Tu su prikazani neki karakteristični primeri, a svi koji bi želeli da nešto više saznaju na tu temu, informacije mogu potražiti u knjizi Zorana Lj. Nikolića „Masonski simboli u Beogradu“. Da su arhitekte i građevinci bili prisutni u slobodnom zidarstvu govori nam fasadna dekoracija na zgradi Tehničkog fakulteta u Beogradu, ali i masonski simboli koji su oni prikazivali na nekim privatnim zgradama, javnim i nadgrobnim spomenicima. Uobičajeni masonski motivi su ukršteni šestar i uglomer, koji se mogu videti na više desetina zgrada, ne samo u Beogradu već širom Srbije. Tu su i razne varijante Solomonovog pečata, skulpture majstora i šegrta, piramide, svevidećeg oka, grančica akacije i lobanje sa ukrštenim kostima.

Detalj sa izložbe

Najpoznatiji objekti koji su prepoznati kao dela slobodnih zidara su nekadašnje Ministarstvo pošta, a današnji Poštanski muzej i Spomenik neznanom junaku na Avali. Zgradu Ministarstva pošta projektovao je arhitekta Momir Korunović, koji je svoju slobodnozidarsku pripadnost ovekovečio kroz niz dekorativnih motiva na fasadi ove, ali i nekih drugih zgrada koje je projektovao do sredine 20. veka. Spomenik neznanom junaku je delo vajara Ivana Meštrovića, koji je takođe bio slobodni zidar, čija su dela odigrala važnu ulogu u konstituisanju (slobodnozidarske) ideje jugoslovenstva na tlu Balkana.

Kad ste već ovde..

Postani deo Gradnja zajednice

Najnovije vesti s našeg portala svakog petka u vašem sandučetu.

Srodni tekstovi

1 komentar

  1. Тања Тополић

    Чему служи ова промоција сатанизма!!!???

Ostavite odgovor

Obavezna polja *