Bankarska arhitektura: Od nekadašnjih bisera, do relikta odlazećih trendova
Ova monografija skreće pažnju na arhitektonske vrednosti najmonumentalnijih objekata međuratnog Beograda, koje bi valjalo sačuvati za neka buduća pokolenja.
Sinoć je u Beogradu u zgradi Narodne banke Srbije na Slaviji, održana promocija knjige istoričara umetnosti Marka Stojanovića, Bankarska arhitektura – Zgrade novčanih zavoda u Beogradu 1918-1941.
Na promociji knjige su govorili akademik arh. Branislav Mitrović, guverner NBS Jorgovanka Tabaković, direktor izdavačke kuće Hera edu Zorica Stablović Bulajić i novinar Zoran Lj Nikolić.
Tom prilikom je i svečano otvorena prateća izložba Arhitektura banaka i štedionica u Beogradu 1918-1941, autora ist. um. Marka Stojanovića, dok grafički dizajan i dizajn postavke potpisuju arhitekte Bojan Stević i Zorana Zlatojević.
Ubrzo nakon otvaranja izložbe, publika je uživala u premijeri dokumentarnog filma Beograd priča – Bankarska arhitektura Beograda 1918-1941, autora Zorana Lj Nikolića, dok produkciju potpisuju Nikola Novaković a režiju Stanislav Gajica.
Srodni članci na portalu Gradnja:
Poseban arhitektonski simbol antičkog božanstva Hermesa/Merkura, autor prepoznaje kao zaštitni znak koji se pojavljuje na većini zgrada banaka i štedionica.
Monografsko delo Bankarska arhitektura – Zgrade novčanih zavoda u Beogradu 1918-1941, istoričara umetnosti Marka Stojanovića, predstavlja dugo iščekivanu publikaciju nagrađenog diplomskog rada, odbranjenog pre gotovo jedne decenije, u kojoj se autor bavi naučnom analizom arhitekture zgrada međuratnih banaka i štedionica.
U uvodnom poglavlju, autor pruža sveobuhvatni uvid u poslovnu klimu u kojima nastaju beogradski novčani zavodi i na koji način su društveno-političke okolnosti unutar Kraljevine SHS/Jugoslavije poslužile kao katalizator u formiranju banaka i štedionica i njihove prepoznatljive arhitekture.
To nas dovodi do posebnog poglavlja u kojem autor terminološki definiše arhitekturu novčanih zavoda, pre svega na osnovu karakterističnog vizuelnog identiteta fasadnog platna većine objekata, nazivajući je „bankarska arhitektura“.
Poseban arhitektonski simbol antičkog božanstva Hermesa/Merkura, autor prepoznaje kao zaštitni znak koji se pojavljuje na većini zgrada banaka i štedionica, pa se isti pojavljuje kao centralni motiv posebnog poglavlja i kojem je dodatno potvrđena navedena terminološka definicija.
Detaljna analiza 24 novčana zavoda
U glavnom korpusu monografije detaljno se analiziraju objekti 24 novčana zavoda, koje je autor podelio u tri kategorije – državne, privatne/inostrane i manje novčane zavode.
Ovo je izvršeno prema primarnim arhitektonskim karakteristikama njihovih upravno-poslovnih objekata, po kojima državne karakteriše najviše akademsko-istoricistička arhitektura, privatne nešto slobodniji iskorak ka uticajima ar dekoa, ekspresionizma i moderne, dok je osnovna odlika manjih novčanih zavoda njihova svedena prostorna dimenzija i uplivi različitih stilskih uticaja.
“Ova studija predstavlja vredan iskorak u polje sveobuhvatne analize zgrada novčanih zavoda, koji su do sada istraživani i publikovani isključivo kao retki monografski prikazi pojedinačnih objekata ili analizirani u okviru radova koji se bave delima određenih arhitekata ili partikularnim pojavama u srpskoj arhitekturi. Samim tim, ovo naučno istraživanje baca novo svetlo na fenomen bankarske arhitekture i na njenu ulogu u formiranju poslovnog-finansijskog duha međuratnog Beograda”, navodi se u recenziji Dr Milana Prosena.
Zgrade prikazane u knjizi/izložbi pravi su biseri tadašnje arhitekture, ali i relikt odlazećih trendova.
Kako sam autor navodi, knjiga izlazi u pravom trenutku iz dva razloga.
Prvi je da u savremenom svetu polako nestaju tradicionalne banke, sa svojim filijalama i šalter salama jer sve postepeno prelazi na digitalno online bankarstvo, pa su zgrade prikazane u knjizi/izložbi pravi biseri tadašnje arhitekture, ali i relikt odlazećih trendova.
Drugi razlog je postepeno prenamenovanje ovih zgrada, gde su jedan po jedan nestali vredni enterijeri većine ovih objekata, ali i skorašnje rušenje jedne od banaka, koja je imala jednu od tri najveće figure Hermesa/Merkura na svojoj fasadi (Građanska štedionica iz 1929. godine, arh. Stevan Tobolar).
Ova monografija time skreće pažnju na arhitektonske vrednosti najmonumentalnijih objekata međuratnog Beograda, koje bi valjalo sačuvati za neka buduća pokolenja.
Izložba otvorena do 29. septembra
Izložba će biti otvorena za publiku svakog radnog dana od 10h do 18h do 29. septembra, a ceo projekat se održava u okviru programa Dani evropske baštine 2023 – živo nasleđe, pa će za potrebe publike biti organizovana i stručna vođenja.
