Pustinjski Mehnetn: Ove kule od 40 metara stare su preko 500 godina
Podignut na kamenim temeljima sa zgradama od blata, Šibam u Jemenu neistraženi je biser arapskog urbanizma.
Pod planinom Hadhramaut u centru Jemena, nalazi se zidinama ograđeni grad Šibam jedan je od veličanstvenih primera neobičnosti arapskog urbanizma. Nažalost, zbog svoje lokacije i političke nestabilnosti u zemlji, još uvek nije u potpunosti istražen.
Njegova glavna karakteristika jeste vertikalnost zgrada – kula koje dosežu visinu do 40 metara i sedam spratova, a koje su izgrađene od blata. Zbog toga ovaj gradić sa oko 7.000 stanovnika nazivaju i „pustinjskim Čikagom“ ali češće „pustinjskim Menhetnom“.
Pročitajte još na Gradnja.rs:
- Ovaj modularni 3D štampač pravi kuću od blata za samo 1.000 evra
- Povratak blata na velika vrata: Održivo rešenje za objekte budućnosti
Grad podignut na kamenom podrumu
Još jedna od glavnih karakteristika koje ovaj grad čine fantastičnim elementom pejzaža jesu njegova lokacija i morfologija. Smešten na navodnjavanom poljoprivrednom zemljištu, Šibam je izgrađen na temeljima od kamena.
Ovakvi temelji su omogućili da grad bude otporan na česte poplave u tom području. Većina njegovih objekata izgrađena je tokom 16. veka, nakon velike poplave koja je uništila prethodno naselje tokom 1532–1533, piše Hidden Architecture.
Zbijenost i vertikalnost njegovih građevina posledica je odbrambenog karaktera Šibama.
Šibam je bio bogat grad zbog poljoprivrede i trgovine začinima i tamjanom i to je razlog što je grad trpeo neprekidne napade i invazije. Morfologija grada i njegovih zgrada odgovara na neophodnost zaštite od ovih napada.
Pravougaoni plan Šibama (330 metara dužine i 240 metara širine) okružen je zidom koji je štitio grad od napada beduina. Zbijenost i vertikalnost njegovih građevina je takođe posledica odbrambenog karaktera Šibama.
Po jedna porodica u svakoj zgradi
Mnoge od kula su međusobno povezane mostovima kako bi građani mogli da pobegnu u slučaju neprijateljskog napada.
U svakoj zgradi obično živi jedna porodica: prvi i drugi sprat služe kao štala za životinje (životinje su držane u kući ako bi došlo do napada) i ostava, a treći sprat je nekada bio dom porodice.
Kako je fasada erodirana vetrom i kišom, zidovi su periodično prekriveni blatom.
Šibamske zgrade su građene opekama od blata, tehnikom koja je ostala nepromenjena tokom poslednjih vekova. Imaju trapezoidni presek kako bi se smanjila težina zidova na gornjim nivoima.
Podovi su sagrađeni od drveta i nose ih spoljašnji zidovi. U unutrašnjosti, drveni stubovi smanjuju svetlost greda. Kako je fasada erodirana vetrom i kišom, zidovi su periodično prekriveni blatom.
Referenca za urbanizam Bliskog istoka
Poslednjih godina Šibamu su pretile prirodne katastrofe, kao i građanski rat i terorizam koji je još uvek trpi Jemen. Poplava je 2008. godine izazvala veliku štetu na zgradama.
Nakon toga je započet program restauracije. Štaviše, grad je 1982. godine Unesko proglasio svetskom baštinom upravo zbog opasnosti od eventualnog rata u Jemenu.
S druge strane, Šibam je postao referenca za urbanizam na Bliskom istoku, o čemu svedoče i planirani arhitektonski projekti na tom području koji imaju morfološke veze s ovim jemenskim gradom.
Takođe u Jemenu postoji stari grad Sanaa sa sličnim višespratnicama i „neboderima“ starim preko 2000 godina.
U to vreme u Rimu je car Oktavijan Avgust ograničio izgradnju višespratnica na 4-5 spratova.
Eto, čak su i antički Rimljani iz doba Hrista imali pošteniji urbanizam od naših brojnih bahatih investitora.