Dva arhitekta za vinariju Tomac: Beton, drvo, opeka i šešir od slame
Ovaj spektakularan objekat u Jastrebarskom integrisan je u prirodni ambijent s namerom da postane sastavni deo eko-sistema koji ga okružuje.
Projekat Vinarije Tomac na pedesetak kilometara od Zagreba, autorski potpisuju arhitekte Tomislav Ćurković i Zoran Zidarić iz biroa Dva arhitekta, koji stoji i iza Vinarije Galić u Kutjevu i Zelene vinarije u Radovancima kraj Požege u Slavoniji.
Ono što je specifično za ovaj projekat jeste da su arhitekte svaki građevinski materijal koristile na način da ga prezentuju u njegovoj izvornoj prirodnosti i to tako da poštuju prirodno okruženje.
Evo kako su u tome uspeli!
Pročitajte još na Gradnja.rs:
- Vinarija u Smederevu upakovana u istarski kamen i oregonski bor
- Pejzaž kao primarni protagonist Fosterovog dizajna vinarije
Stvaranje novog ansambla kuća
Kako su autori objasnili za Vizkulturu, Donja Reka je naselje u kontaktnoj zoni Plešivičkog vinogorja i grada Jastrebarskog s pretežno ruralnim obeležjima.
U takvom okruženju porodica Tomac je 70 godina formirala ansambl kuća koji objedinjuje različite funkcije.
Zbog povećanja kapaciteta vinograda, pojavila se potreba za proširivanjem vinskog dela u vidu dogradnje. Ona je interpolirana na način da se stvori novi ansambl koji će u samom središtu formirati zeleni pešački trg.
Odležavanje i čuvanje vina u amfori, koja je zakopana u zemlju na mestu koje se zove marani, drevna je gruzijska metoda.
Porodica Tomac poznata je po penušavim vinima, a vinska karta bazirana je na maceriranim vinima koja odležavaju u velikim drvenim buradima i amforama.
Kraj je poznat po drvenim buradima, a odležavanje i čuvanje vina u amfori (quevri), koja je zakopana u zemlju na mestu koje se zove marani, drevna je gruzijska metoda.
„Oslanjanje na tradiciju, povratak vrednostima koje baštinimo od dedova, koristeći drevne, ali osavremenjene tehnologije i iskustva srodnih regija put je koji vodi prema prirodnim i nesputanim vinima“ – navode iz studija.
Slanje poruke metodom sljubljivanja
Nova zgrada vinarije je okvir koji udomljava taj način razmišljanja, a zadatak arhitekata bio je da arhitektonskim jezikom i izražajnim sredstvima, koristeći metodu „sljubljivanja“, pošalju istu nedvosmislenu poruku kao vina koja će u njoj obitavati.
U blizini vinarije nalazi se poljoprivredno dvorište s drvenim štagljem i 100 godina starom štalom sa zidovima od opeke.
Arhitekte su svaki građevinski materijal koristile na način da ga prezentuju u njegovoj izvornoj prirodnosti.
Saznanja prilikom te posete poslužila su arhitektama kao inspiracija i bila su ključna pri donošenju svih važnih odluka u procesu projektovanja po pitanju odnosa prema tipologiji i graditeljskim elementima oblikovanja, smeštaja kuće na parceli, odabiru i tretmanu materijala…
Kao što biodinamički vinar, da bi dobio vino bez intervencija, koristi grožđe u kvalitetu kakav mu je priroda dala, tako su arhitekte svaki građevinski materijal koristile na način da ga prezentuju u njegovoj izvornoj prirodnosti.
U blizini vinarije nalaze se potok, šuma i vinograd. Vinarija je, po svojoj koncepciji i odabiru materijala, integrisana u taj prirodni ambijent s namerom da postane sastavni deo eko-sistema koji je okružuje, u svrhu očuvanja biodiverziteta.
Armirani beton u podrumu
Kako dalje objašnjavaju autori, prostor vinarije je funkcionalno i oblikovno organizovan po vertikali.
Podrumska etaža sa osnovom u obliku slova L spaja stari i novi podrum, udomljuje koševe za odležavanje penušca u bocama i diskretno odvojenu prostoriju za arhivu kružne osnove.
Podrum je u celosti izveden u sirovom betonu.
Na kutiju prizemlja naslanja se drvena konstrukcija te je natkriva poput šešira.
U jednostavnom volumenu prizemlja pravougaone osnove (kutija) smeštena su velika drvena burad. Nosivi sistem čine armiranobetonski skelet s kasetiranim plafonima i zidovi ispune od opeke.
Armiranobetonski skelet vidljiv je tek u enterijeru jer je obučen u zidove od opeke sa spoljašnje strane, pa tako oni postaju važan element prizemlja.
Na kutiju prizemlja naslanja se drvena konstrukcija te je natkriva poput šešira.
„Na taj način u prizemlju dobijamo spoljašnje natkrivene prostore neophodne za funkcionisanje vinarije, posebno u vreme berbe“ – navode arhitekte.
Autentična ambijentalnost tradicije
Iznad kutije prizemlja drvena konstrukcija formira tavanski prostor koji je pre svega namenjen za sušenje poljoprivrednih kultura.
Elementi drvene lamelirane konstrukcije i ograde od drvenog masiva reminiscencija su na tradicionalni štagalj i njegovu autentičnu ambijentalnost.
Na vrhu vinarije nalazi se krovna bašta s gredicama za sadnju bilja koje se koristi za biodinamičke sastojke. Bašta s gredicama okružena je slamnatim krovom sa svih strana.
Nominacija za nagradu
Dva arhitekta su sa Vinarijom Tomac trenutno nominovani za nagradu “Viktor Kovačić” za najuspešnije ostvarenje u svim područjima arhitektonskog stvaralaštva za 2022, koju dodeljuje Udruženje hrvatskih arhitekata.
Grafički prilozi
Foto-galerija
Faktografija
Vinarija Tomac
Jastrebarsko, Donja Reka 5, Hrvatska
Tomislav Ćurković i Zoran Zidarić
Dva arhitekta
Tomislav Ćurković, Marko Galić i Barbara Vuković
porodica Tomac
Tehmont-Gradnja d.o.o.
Sandro Lendler i Anna-Maria Kušić
