80 godina od završetka izgradnje zdanja Banovine u Novom Sadu
Izložba posvećena istorijatu ovog bisera srpske arhitekture po projektu Dragiše Brašovana, otvorena je do 25. oktobra.
Osamdeset godina od završetka izgradnje zdanja Banovine, jednog od najčuvenijih dela arhitekte Dragiše Brašovana, obeležen je multimedijalnom izložbom „Banska palata – priče iza priče“ u Arhivu Vojvodine u Novom Sadu koju je pripremila Ljiljana Dožić.
Izložbu posvećenu istorijatu ovog bisera srpske arhitekture u kojem danas stoluje pokrajinska vlast, čine arhivska građa o Banskoj palati, razglednice i portreti ličnosti koje su obeležile istoriju Novog Sada.
Impozantno javno zdanje, čiju jedinstvenu kompoziciju čine dve odvojene zgrade, podignute u razdoblju od 1935. do 1940. godine na praznom prostoru od 28.000 kvadrata „Malog Limana“, nekadašnjeg Bulevara Kraljice Marije, danas Bulevar Mihajla Pupina 16, osvećena je 25. septembra 1939. godine.
Građevina je podignuta uz novi bulevar, u obliku potkovičaste osnove duge 185 metara, a široke 42,5 metra.
Građevina je podignuta uz novi bulevar, u obliku potkovičaste osnove duge 185 metara, a široke 42,5 metra. Visina, (osim „kule“) je oko 20 metara, (zgrada ima pet etaža, od suterena do potkrovlja), a raspolaže sa pet ulaza, od kojih su dva središnja, reprezentativni i službeni. U zgradi se nalazi 569 odeljenja, pretežno kancelarijskih prostora, raspoređenih uz spoljna pročelja. Čitava arhitektonska kompozicija palate akcentovana je 42 metra visokom kulom na severoistočnom uglu.
Banski dvor
Nad krstastom osnovom (57,5 – 100 metara) izgrađen je kao rezidencija bana, sa većnicom i 147 prostorija. Ova građevina koncipirana je kao kompaktno, složeno zdanje unutar kojeg je naglašena centralna pozicija većnice, odnosno sale za skupštinska zasedanja.
Novi Sad je, objavom Kralja Aleksandra I Karađorđevića (Ujedinitelja), od 3. oktobra 1929. godine, postao prestoni grad jedne od devet jugoslovenskih banovina. Bila je to Dunavska banovina, po ekonomskoj moći, perspektivi razvoja i poziciji u državi, uopšte, uz Savsku i Dravsku banovinu, najrazvijenije područje (28.160 km ² i 2,3 miliona stanovnika). Agrokompleks je, uz, za njega vezanu industriju, trebalo da bude dugoročni garant blagostanja. Prema tadašnjem državnom ustrojstvu Kraljevine Jugoslavije, na teritoriji Banovine, u ime kralja, upravu su obavljali banovi, koji su takođe i predsedavali Banovskim većem.
Banovska uprava bila je sastavljena od uglednih i uspešnih građana, kao i političara i ljudi, koji su bez obzira na nacionalnu pripadnost, pripadali, po opredeljenju, integralnom jugoslovenstvu, koje je, poput banovinske podele, trebalo da oformi nove centre moći i ukloni nacionalne podele.
Posle prisajedinjavanja Kraljevini SHS 1918, grad će promeniti svoje lice, promenom strukture starog i uspostavljanjem novog gradskog jezgra.
Poslednji ban Dunavske banovine napustio je Banski stan na dan kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine. Stolovao je 17 dana (od puča 27. marta do kapitulacije 6. aprila). Novi Sad je, iako na Dunavu, zapravo, od same obale bio udaljen, ne samo močvarnim tlom i limanima, već u doba Austrougarske monarhije i propisom da naseljeni deo treba da bude udaljen najmanje 500 metara od šanca i vojskom čuvanog mostobrana na reci, na prelazu za Petrovaradin.
Posle prisajedinjavanja Kraljevini SHS 1918. (od 1929. Kraljevina Jugoslavija), grad će promeniti svoje lice, promenom strukture starog i uspostavljanjem novog gradskog jezgra. Najvažniji urbanistički poduhvat u tom periodu i na tom prostoru, uz razvoj industrijskih preduzeća i samih smeštenih u zoni blizu Dunava, koji je bio (i ostao), osnova trgovinskih maršruta, bilo je nasipanje prostora između starog jezgra grada i dunavske obale, (područje tzv. Malog i Velikog Limana). Uklanjanje mostobrana, takođe će označiti slobodan pristup obali reke. Osnovni pravac formiranja novog gradskog jezgra činili su Bulevar Kraljice Marije, od dunavske obale i mosta Kralja Tomislava.
Izložba do 25. oktobra
Arhitekta Dragiša Brašovan, (1887-1965), velikan srpske graditeljske umetnosti 20 veka, autor je brojnih značajnih projekata od kojih kompleks Banovine predstavlja jednu od najlepših građevina arhitekture dvadesetog veka u našoj zemlji.
Multimedijalna izložba „Banska palata – priče iza priče“ u Arhivu Vojvodine u Novom Sadu, koju je pripremila Ljiljana Dožić, otvorena je 25. septembra 2019.
Ulaz je slobodan, a izložba će biti otvorena do 25. oktobra 2019. godine.
Kad ste već ovde…
